Quezaltenango is groot, net als zijn naam (door de locals afgekort tot Xela (sjell-ah), een afkorting van de oorspronkelijke K’iche’ Mayanaam, Xelajú), maar voor Guatemalaanse begrippen is de stad ordelijk, schoon en veilig. De stad trekt over het algemeen de wat serieuzere reizigers aan, mensen die echt Spaans willen leren en vervolgens blijven hangen om zich bezig te houden met het grote aanbod vrijwilligersprojecten.

Xela functioneert ook als basis voor een aantal spectaculaire hikes door het omliggende platteland, met onder andere de beklimming van de vulkaan Tajumulco (het hoogste punt van Centraal-Amerika!) en de driedaagse trektocht naar het meer van Atitlán.

Quezaltenango stond onder invloed van de K’iche’ Maya’s uit K’umarcaaj toen ze aan hun grote expansie van de 14e eeuw begonnen. Daarvoor was de stad een Mam Maya-dorp. In 1524 werd hier in de buurt de K’iche’-leider Tecún Umán verslagen en vermoord door de Spaanse conquistador Pedro de Alvarado.

De stad bloeide op tijdens de explosief groeiende populariteit van koffie aan het eind van de 19^e eeuw. Makelaars openden warenhuizen en finca (plantage-)eigenaren kwamen naar de stad om goederen te kopen (liefhebbers van stedelijk verval zullen de overvloed aan niet-gerestaureerde overblijfstelen uit deze periode zeker kunnen waarderen). De groei van de stad kwam tot een abrupt einde toen een gecombineerde aardbeving en uitbarsting van de Santa María in 1902 voor massavernietiging zorgde. Maar de ligging van de stad, aan het kruispunt van wegen naar de Pacific Slope, Mexico en Guatemala-Stad, voorzag de stad alsnog van enige vorm van welvarendheid. Tegenwoordig is de stad weer gevuld met inheemse, buitenlandse en Latijns-Amerikaanse handel. 

Openingsbeeld: attiarndt / iStock